دانشگاههای نسل چهارم کارآفرینی و توسعه فناوری
دانشگاههای نسل اول نهادهایی هستند که در آن‌‌ها آموزش، نقش محوری داشته است. نقش دانشگاه در این دوران منحصر در انتقال معرفت موجود به نسل بعد بدون تأکید بر انتقاد و پژوهش و نوآوری فکری بوده است.
دانشگاه نسل دوم؛ با اندکی تفاوت نسبت به دانشگاه های نسل اول، دانشگاه های پژوهش محور هستند که با توسعه مرزهاي دانش و پژوهش‌های بنيانی و بنیادی و تربيت نيروهای متخصص، نسل دوم دانشگاههای كشور به وجود آمدند. در واقع به دانشگاه نسل دوم را می توان بر محور پژوهش نقادانه و آموزش دستاوردهای ناشی از آن تلقی کرد.
در دانشگاههای نسل سوم، آموزش و پژوهش همه ذیل نوآوری و کارآفرینی تعریف می‌شود. خطوط پژوهشی دنبال‌شده در این دانشگاهها آن‌هایی هستند که به نیازهای جامعه و صنایع و کسب‌‌وکارها پاسخ می‌گویند. آموزش ارائه‌شده نیز فراخور نیازهای بازار کار است. دانشگاه نسل سوم؛ به این معنی که، دانشگاه ديگر صرفاً مكانی براي يادگيری يك سری آموزه‌های آموزشی و پژوهشی صرف نيست؛ همچنين ديگر دانشگاه مكاني نيست كه فقط پروژه‌های تحقيقاتي را در راستای اهداف اقتصادی صنايع انجام دهد؛ بلكه علاوه بر آنكه تمام اهداف فوق را همچنان پيش می‌برد، فارغ‌التحصيلانی را به جامعه ارائه می‌دهد كه دانش را در كنار پژوهش‌های كاربردی به خدمت گرفته و با نوآوری كار می‌آفرينند.
دانشگاههای نسل چهارم ماهیتی کارآفرین، فرصت‌ساز، خلاق و پیشرو دارند که در حل مشکلات اجتماعی نقش موثری ایفا می کنند. دانشگاههای نسل چهارم از یک‌سو تاثیر قابل توجهی بر محیط و توسعه محلی و منطقه‌ای دارند و از سوی دیگر موجبات تحول و توسعه خود را فراهم می‌کنند و در واقع فراتر از آموزش، پژوهش و کارآفرینی ایجادکننده و فرصت ساز توسعه محلی و منطقه ای هستند.
دانشگاه نسل چهارم دانشگاهی است که صرفا مانند یک بنگاه اقتصادی به صورت منفعلانه به دنبال پاسخگویی به نیاز بازار نیست. این دانشگاه سعی می‌کند تا به صورت فعالانه محیط اجتماعی اقتصادی پیرامونش را شکل دهد.
(لوکاویچز و زوتی، ۲۰۱۵).
دکتر داود ادیب، دکترای کارآفرینی در بخش «یک گام به جلو» شماره 64 ماهنامه نسل چهارم نوشت: در سال های اخیر، آموزش کارآفرینی و علی الخصوص کارافرینی در حوزه های ICT و استارتاپ ها، از سوی بسیاری از محققان و صاحب نظران به عنوان یکی از مؤثرترین سازوکارهای اشتغال پایدار و تسهیل انتقال دانش آموختگان دانشگاهــی به بازار کار در دوره ای که بیماری کرونا نیز فراگیر و بخش بزرگی از جامعه جهانی را درگیر تبعات خود نموده است، مطرح شده است.
هدف اصلی دانشگاههای نسل چهارم کارآفرینی و توسعه فناوری است. این دانشگاهها می‌توانند با تشخیص این که کشور در موضوعات مختلف و در ابعاد داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی (در چه وضعیتی بوده، در چه وضعیتی هست و در چه وضعیتی باید باشد) و همچنین با بررسی و تحلیل (نقاط قوت‌ها، نقاط ضعف‌ها، فرصت‌ها و تهدیدها) مسیر سیاست‌ها و تصمیم‌گیری‌ها را به سمتی سوق بدهند که کشور علاوه بر پیشرفت در همه زمینه‌ها بتواند موقعیت خود را در منطقه و نظام بین‌الملل حفظ نماید. از کاربردهای دیگر دانشگاههای تعالی‌محور، بومی‌سازی کاربردهای علوم جدید است، زیرا فناوری‌های جدید ممکن است آثار مثبت و منفی بسیاری در جوامع داشته باشند و کوچک‌ترین غفلت باعث سوءاستفاده و ایجاد ناهنجاری خواهد شد.دانشگاههای نسل چهارم ازطریق نوآوری می‌توانند درآمد‌های خود را داشته باشند. به‌عبارت دیگر، در دانشگاه نسل چهارم، علم به نوآوری تبدیل می‌شود و نوآوری منبع قابل‌توجهی از درآمد دانشگاه قرار می‌گیرد. نواحی نوآوری در سراسر دنیا در کنار دانشگاه هستند و از آنجایی که کارشان ارتباط با نیروی انسانی و نخبه است، طبیعتا باید در کنار دانشگاه باشند. علاوه‌بر اینکه فعالیت‌های حمایتی و توسعه‌ای دانشگاه نیز مهم است. یکی از ویژگی‌های ناحیه نوآوری این است که این نواحی در تعامل با کار و زندگی مردم هستند.
وی می‌افزاید: «اکنون در ناحیه نوآوری شریف تنها بخش خصوصی فعالیت می‌کند که متشکل از فارغ‌التحصیلان و دانشجویان دانشگاه صنعتی‌شریف یا سایر دانشگاهها هستند و درصدی از درآمد خود را به دانشگاه تزریق می‌کنند.» مدیر امور بین‌الملل دانشگاه شریف-عبدالرضا سیمچی
این دانشگاه ها جدا از وظایـف دانشگاه های سه نسل گذشته، ماموریت دارند تا در شکل دهی آینده جامعه خود نقش ایفاء نمایند.
دانشگاههای نسل چهارم؛ که جریان حاکم دانشگاه های جهان شده است و اطمینان می‌رود که تا چند سال آینده حجم بزرگی از دانشگاه ها در کشورهای توسعه یافته و علی الخصوص پسا کرونا، به این سمت حرکت نماینــد. این دانشگاه ها جدا از وظایـف دانشگاه های سه نسل گذشته، ماموریت دارند تا در شکل دهی آینده جامعه خود نقش ایفاء نمایند. تشخیص اینکه جامعه شان در چه و ضعیتی است و در چه وضعیتی باید باشد؟ نیازهای جامعه به چه سمت تمایل دارد؟ سطح پایـداری کشورها بر اســاس شاخص های جدید جهانی چیست؟ و این که سرمایه گذاری‌های مالی و انسانی باید به کدام سو سوق یابند؟ چگونه باید جامعه را به سمت وضعیت مطلوب سوق داد؟ جایگاه کشورها در نظام منطقه ای و بین المللی کجاست؟ در این وضعیت دانشگاه ها نقشی پیش گستر یا کنش گرایانه دارند. این همان نکته مهمی است که این گونه دانشگاه ها را با دانشگاه های دیگر متفاوت می سازد. یعنی دانشگاه نسل چهارم باید ضمن بررسی روندهای جاری و آتی جهانی و تشخیص نقاط قوت و ضعف جامعه، مسیر های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی کشور را به سمت و سویی رهنمون کنند که کشورها بتواند جایگاه مناسب خود را در منطقه و نظام بین الملل به دست آورند. این دانشگاهها جدا از وظایـف دانشگاههای سه نسل گذشته، ماموریت دارند تا در شکل‌دهی آینده جامعه خود نقش ایفاء نمایند. دانشگاه نسل چهارم باید ضمن بررسی روندهای جاری و آتی جهانی و تشخیص نقاط قوت و ضعف جامعه، مسیرهای سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی کشور را به سمت و سویی رهنمون کنند که کشورها بتواند جایگاه مناسب خود را در منطقه و نظام بین‌الملل به دست آورند.
